چكيده:
گیاه اسفرزه یا Plantago متعلق به خانواده Plantaginaceae دارای دو گونه مهم دارویی Plantago ovata Forsk. و Plantago psyllium L. است. که در ایران به نام اسفرزه معروف هستند. پودر پوسته این گیاه در طب سنتی به عنوان یک داروی ملین کاربرد زیادی دارد. از سوی دیگر پوسته دانه اسفرزه به عنوان یک فیبر هیدروکلویید مطرح است. که اثرات مفید این فیبرها در درمان دیابت نوع دوم تقریباً مشخص شده است. نتایج اخیر پژوهشگران در بررسی این گیاه نشان میدهد؛ که فیبر اسفرزه تأثیر بهسزایی در کاهش میزان کلسترول، چربی و قند خون در افراد دیابتی دارد. و همچنین باعث کاهش ابتلا به سرطان کولون میشود. هیچ عارضه جانبی خاصی در بیماران تحت درمان با این فیبر ایجاد نشده است. با توجه به اینکه گونههای دارویی این گیاه در بخشهای وسیعی از ایران رویش دارند، میتوان از آن به لحاظ درمانی ـ اقتصادی بهره برد که به طور مفصل در مقاله توضیح داده شده است.
درباره گياه اسفرزه:
گیاه اسفرزه نوعی گیاهی علفی و یکساله، بدون ساقه و یا دارای ساقههای کوتاه و برگهای باریک است. این گیاه نوک تیز با سه رگبرگ سراسری در جهت طول برگ است. که گلهای کوچک آن به صورت سنبلههای استوانهای یا تقریباً مدور به طول ۵/۱ تا ۳ سانتیمتر هستند. که در راس دمگل ظاهر میشود و محتوی دانههایی به رنگ قهوهای مایل به زرد هستند.
میوه این گیاه پوشینه، شکوفا، دو خانه و محتوی معمولاً یک دانه کوچک، لغزنده و به رنگ قهوهای در هر خانه است. گیاه اسفرزه به حالت خودرو روی چمنهای خشک، چراگاهها، مزارع رها شده، علفزارها، کنار راهها و جویبارها و بیابانهای بایر دیده میشود. ارتفاع این گیاه به ۱۰ تا ۳۵۵ سانتیمتر میرسد.
منبع:
فصلنامه علمی پژوهشی گیاهان دارویی، دوره 3 ، شماره 9 ، صفحات 1 تا 14، زمستان 1382
*ويراستار مسئول: آناهيتا معظم